„Japoński design” ma dziś na świecie wysoką pozycję. To obecnie nie tylko rozwijający się przemysł wzorniczy, lecz również towary będące przedmiotem eksportowym, które pełnią swoistą funkcję ambasadora kultury japońskiej za granicą. W tym kontekście japoński design jest interpretowany jako typowy przykład kontynuacji tradycji przednowoczesnych, ale też jako awangarda współczesnego światowego wzornictwa. Wystawa Szkoda wyrzucić! Design japońskich opakowań eksploruje problem japońskiego przemysłu wzorniczego oraz stawia pytanie: Jak pogodzić ze sobą obie te idee?

Wystawa została skonstruowana wokół trzech głównych tematów: 1) „Artystyczna Japonia”, 2) „Alchemia codzienności”, 3) „Ozdobione intencje”. „Artystyczna Japonia” pokazuje przedmioty zgromadzone przez dziewiętnastowiecznych kolekcjonerów japońskiej kultury materialnej, które stały się inspiracją do powstania zjawiska Japonizmu w sztuce Zachodu, czyli fascynacji obcokrajowców wszystkim, co japońskie. Obiekty te także obecnie odgrywają kluczową rolę w globalnej percepcji japońskiej kultury. Jednak ta percepcja pomija ważną rolę zmian socjohistorycznych i technologicznych, jakie zaszły w Japonii w ciągu ostatniego stulecia. Wprowadzenie zachodnich technologii i materiałów zaowocowało ogromną różnorodnością wzornictwa opakowań, która jest ewidentna w kolejnej części wystawy – zatytułowanej „Alchemia codzienności”. Eksponowane przedmioty zostały tu wybrane spośród nagrodzonych w konkursie designu opakowań przeprowadzanym co dwa lata przez Japońskiej Stowarzyszenie Wzornictwa Opakowań. Na koniec wkraczamy w świat „Ozdobionych intencji”, reprezentowany przez tradycję dekoracyjnie opakowanych podarunków oferowanych na sprzedaż przez jeden z najbardziej ekskluzywnych domów towarowych Mitsukoshi. Prezenty stanowią jedną z podstawowych form konsumpcji w Japonii, a przychody z ich sprzedaży mają szczególne znaczenie dla domów towarowych. Podstawową funkcją „ozdabiania” upominków jest teraz mistyfikowanie komercyjnych powiązań kojarzonych z ich zakupem.
Tematem wystawy Szkoda wyrzucić! Design japońskich opakowań były przemiany, jakie zaszły w technologiach i w konwencjach pakowania w ciągu ostatniego stulecia. Współczesne osiągnięcia oraz przednowoczesna spuścizna, jaka dokonała się w dziedzinie projektowania opakowań w Japonii. To właśnie sprawiło, iż japońskie opakowania są tak atrakcyjne, że po prostu szkoda je wyrzucić. A przecież – jak na ironię – są one produkowane po to, by trafiły do kosza.
Ewa Machotka, Katarzyna J. Ćwiertka