Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha zaprasza na pierwszą problemową wystawę prezentującą fenomen Grupy WPROST. Grupę WPROST tworzyła piątka młodych malarzy, absolwentów krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych: Maciej Bieniasz (ur. 1938), Zbylut Grzywacz (1939–2004), Barbara Skąpska (1938–2015), która wzięła udział w pierwszej i ostatniej ekspozycji grupy, Leszek Sobocki (ur. 1934) i Jacek Waltoś (ur. 1938). Młodzi artyści różnili się między sobą zasadniczo, tworząc w odmiennych językach artystycznych. Wspólne im było głębokie przekonanie o potrzebie ponownego zbudowania połączenia między sztuką a światem i człowiekiem, zgodnie z manifestami towarzyszącymi pierwszym wystawom:
Chcemy wyrażać wprost, nie pomijać wielorakich możliwości w plastyce: tematów, symboliki, form znaczących, tworzywa stosowanego dla treści. Każda użyteczna metoda i tworzywo służące ekspresji jest ważne dla wyobraźni, to znaczy – ujawniania kształtu przeżyć. Pokazujemy to, co robimy, swój warsztat, by ujawnić myśli i wyobrażenia w jej bezpośredniej, często pierwszej postaci.
(WPROST, marzec 1966)
Wyrażać wprost znaczy ukazywać w możliwie bezpośredni, otwarty, nie przesłonięty konwencjami sposób to, co wynika z przeżywania, w nadziei, że treści przeżywane okażą się znane i bliskie każdemu. Jeśli rezygnujemy z „czystości” warsztatu, to po to, by uzyskać jak największą przezroczystość środków, bowiem mniej ważny jest wygląd, gdy idzie o znaczenia. Nie chcemy stwarzać jeszcze jednego umownego języka znaków ani podpierać się imitacją rzeczywistości. Pokazujemy to, co robimy niejako „w trakcie”, pragniemy stworzyć stan współobecności autora i widza w świecie wyobrażeń o naszej egzystencji.
(WPROST, 1969)
Co do jednego wszyscy badacze są zgodni: Grupa WPROST była zjawiskiem w sztuce polskiej unikatowym. Szokowała i oburzała antyformalizmem i antyestetyzmem, wyprzedzając neofigurację lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Publicystyczny z założenia program Grupy WPROST cechowała wyrazista bezkompromisowa postawa, przeciwstawiająca się awangardzie, koloryzmowi, jałowości i programowej bezideowości sztuki abstrakcyjnej. Wprostowcy sprzeciwiali się modelowi „pozornej wolności twórczej”, konstruowanej przez władze komunistyczne, byli przeciw wszelkiej politycznej manipulacji artystami.
Ukazywali skomplikowaną i niejednoznaczną sytuację egzystencjalną współczesnego człowieka, opisując przede wszystkim doświadczenia własnego pokolenia wobec aktualnych tematów społecznych i politycznych. Stosowali współczesne techniki – wcierki, montaże, environnement oraz techniki własne, między innymi rzeźby zastępcze, adekwatne do komentowanej rzeczywistości. Zasadnicza część ich twórczości odnosi się do pamięci, antycypując dyskurs wokół pamięci i różnych jej aspektów, tak charakterystyczny dla humanistyki XXI wieku. Wiąże się z tym także problem obrazowania Holocaustu w sztukach plastycznych.
Dwudziestoletnią działalność WPROST przedstawiono w jedenastu wzajemnie się przenikających przestrzeniach tematycznych. Ekspozycję otwiera rekonstrukcja I wystawy WPROST, wprowadzając do kolejnych, zatytułowanych: Zarastanie, Etykiety zastępcze, Marzec ‘68, Człowiek bez jakości, Plac zabaw, Portrety trumienne, Twarze, Ikonografia własna, Sierpniowa niedziela / Wiosna ‘82, Duszno.
Wystawa WPROST 1966–1986 przygotowana przez Muzeum Manggha, prezentując fenomen Grupy, prowokuje nie tylko do reinterpretacji historii polskiej sztuki lat sześćdziesiątych, siedemdziesiątych i początku osiemdziesiątych, lecz przede wszystkim do stawiania istotnych pytań wprost.
I choć wprostowcy odwoływali do rozmaitych tradycji, to najważniejszy dla nich punkt odniesienia stanowiła twórczość Andrzeja Wróblewskiego (1927–1957). Dlatego też wystawa Grupy WPROST stanowi naturalną kontynuację projektu naukowo-wystawienniczego związanego ze sztuką polską po 1945 roku, zapoczątkowanego przez prezentację Wróblewski według Wajdy.
Na wystawie prezentowanych jest ponad 300 prac – obrazów olejnych, wcierek, rzeźb, montaży, instalacji przestrzennych, grafik i rysunków.
Dzieła na wystawę wypożyczono od Artystów i kolekcjonerów prywatnych, m.in. od: Jacka Bomby, Joanny Bonieckiej, Katarzyny Grzywacz, Krzysztofa Musiała, Tadeusza Nyczka, Piotra Ostrowskiego, Anny i Roberta Wolaków, Stanisławy Zadęckiej, oraz od następujących instytucji:
-
Biblioteka Narodowa w Warszawie Biuro Wystaw Artystycznych w Kielcach
-
Biuro Wystaw Artystycznych w Rzeszowie
-
Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku
-
Galeria Studio im. Jerzego Grzegorzewskiego w Warszawie
-
Muzeum Archidiecezjalne w Katowicach
-
Muzeum Archidiecezji Warszawskiej w Warszawie
-
Muzeum Górnośląskie w Bytomiu
-
Muzeum Historii Katowic
-
Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
-
Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu
-
Muzeum Lubelskie w Lublinie
-
Muzeum Narodowe w Gdańsku
-
Muzeum Narodowe w Krakowie
-
Muzeum Narodowe w Poznaniu
-
Muzeum Narodowe w Szczecinie
-
Muzeum Narodowe w Warszawie
-
Muzeum Narodowe we Wrocławiu
-
Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy
-
Muzeum Okręgowe w Tarnowie
-
Muzeum Okręgowe w Toruniu
-
Muzeum PRL-u w Krakowie
-
Muzeum Sztuki w Łodzi
-
Muzeum Śląskie w Katowicach
-
Muzeum w Chorzowie Państwowa
-
Galeria Sztuki w Sopocie
-
Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki Zachęta w Warszawie
-
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3 im. Jana Pawła II w Jaworznie