Wystawa

Niewyczerpany papier

Gmach główny
26.10.2021 - 23.01.2022

Wernisaż: 24.10.2021, 12.00

Idea i scenariusz wystawy: Joanna Kokoć Aranżacja plastyczna: Wojciech Luchowski Współpraca: Joanna Haba Działania artystyczne: Iva Gobić, Katsuhiro Hata, Grzegorz Myćka, Paweł Napierała

Echizen washi

O wiosce papierniczej Echizen można opowiadać na wiele sposobów. Historycznie to jeden z najstarszych ośrodków rzemiosła w Japonii, którego początki sięgają VIII wieku. Pod względem religijnym to dom bogini Kawakami Gozen – jedynego chramu w kraju, który patronuje wszystkim papiernikom. Z uwagi na technologię pozyskiwania papieru Echizen jest źródłem perfekcyjnego materiału, cenionego do dziś między innymi na dworze cesarskim. Dzięki współpracy z największymi artystami, takimi jak Yayoi Kusama, wioska zaznaczyła swoją obecność w sztuce. To tutaj znajduje się warsztat Żyjącego Skarbu Narodowego – Ichibeia Iwano IX. A wszystko zanurzone jest w szumie źródeł i zieleni wzgórz.

O tym, jak niewyczerpane są możliwości opisywania Echizen, świadczy złożoność wystawy.
Technologię powstawania washi prześledzić można dzięki urządzeniom, które przez ponad sto lat współtworzyły historię papierni rodziny Yamaguchi (dar przekazany przez Kazuo i Kazunoriego Yamaguchich, uzupełniony o kilka przedmiotów z warsztatu Ichibeia Iwano IX – Żyjącego Skarbu Narodowego).

Osoba Ichibeia Iwano IX staje się także pomostem pomiędzy światem technologii a światem sztuki. Wraz z Yayoi Kusamą te dwie wybitne postaci tworzą wspólnie mistrzowskie dzieło, wzajemnie się uzupełniając.

Zdjęcia Katsuhira Haty pokazują, jak wygląda współcześnie praca w papierniach. Przez cztery lata fotograf towarzyszył mistrzom z dwudziestu czterech warsztatów w trakcie ich pracy oraz w czasie wolnym. Dzięki temu możemy zajrzeć do świata niedostępnego na co dzień, a zaprezentowanego w pełni w towarzyszącej wystawie książce Papier japoński: washi.

Washi nabiera nowych wartości w pracach artystów: Ivy Gobić (prace strukturalne), Pawła Napierały (instalacja) oraz Grzegorza Myćki (animacje). Każdy twórca postrzega papier inaczej – wydobywa jego inne aspekty, a także posługuje się innymi środkami wyrazu, cały czas pozostawiając Echizen washi w centrum.

Pozostaje jeszcze oczywiście sam papier. Piękny w swojej istocie. Nieograniczony ilością dekoracji. Zmienny w swojej podstawowej formie. Spółdzielnia Przemysłowa Washi Prefektury Fukui (福井県和紙工業協同組合) oraz Wioska Papiernicza Echizen (越前和紙の里): Muzeum Papieru i Rzemiosła Udatsu, Muzeum Papieru i Kultury, Dom Papirusu – są depozytariuszami spuścizny wszystkich papierni, a cząstka tego bogactwa została przekazana nam wszystkim, którzy możemy jej doświadczać.

Działania artystyczne

Ichibei Iwano IX 九代岩野市兵衛

Ichibei Iwano IX – urodził się w 1933 roku w Echizen. Jego ojciec Ichibei Iwano VIII, w 1968 roku jako jeden z pierwszych mistrzów w kraju otrzymał tytuł Żyjącego Skarbu Narodowego w dziedzinie papiernictwa. Ichibei Iwano IX tytuł ten uzyskał w 2000 roku. To niezwykłe wyróżnienie przyznane zostało za pozostanie wiernym 1300 letniej tradycji i kontynuowanie pierwotnej technologii dzięki której powstaje washi, które charakteryzuje się obecnością czystych włókien kōzo dających papier niezwykle wytrzymały, a jednocześnie delikatny o pięknej naturalnej barwie.

Ichibei Iwano IX jest autorem papieru typu hōsho, wykorzystanego do wykonania serii grafik Góra Fuji w Siedmiu Kolorach, Kusamy Yayoi.

Kusama Yayoi 草間彌生

Kusama Yayoi – urodzona w 1929 roku w Matsumoto. Jedna z najbardziej rozpoznawalnych współczesnych artystek japońskich na świecie. Cechą charakterystyczną prac są obsesyjne kropki wypełniające powierzchnie prac (obrazów, rzeźb, instalacji). Prezentowane na wystawie dzieło wykonane zostało w tradycyjnej technice drzeworytu (mokuhanga). Samo jednak przedstawienie góry Fuji jest odzwierciedleniem indywidualnego spojrzenia na motyw obecny od wieków w sztuce (symbol Japonii), a który przetworzony został na bardzo wrażeniowy widok oddający emocje artystki i wciągający widza w hipnotyczny świat.

Kusama Yayoi, Góra Fuji w Siedmiu Kolorach, wersja w czerwieni – Góra Fuji, kocham, 2015. Drzeworyt na Echizen washi – odmiana hōsho, wykonana przez Ichibei Iwano IX, Żyjący Skarb Narodowy.

Kusama Yayoi, Mt. Fuji in Seven Colours, red version – Mt. Fuji, I love, 2015

Iva Gobić

Iva Gobić, Geomorphology, 2021, Chorwacja

Grafika (ślepe tłoczenie) na papierze Echizen washi wykonanym w pracowni rodziny Yamaguchi, której warsztat prezentowany jest na wystawie.

Seria odbitek reliefowych (ślepe tłoczenie) została wykonana w parku przyrodniczym Rt Kamenjak na Istrii w Chorwacji, poprzez tłoczenie papieru na skałach, dzięki czemu kamień naturalny jest płytą (matrycą), a ciało artysty jest prasą drukarską. Nazwa serii pochodzi od terminu geomorphology (z języka greckiego: γή, geo, „ziemia”; μορφή, morfé, „forma”; and λόγος, logos, „rozum”). Jest to naukowe badanie ukształtowania terenu i procesów, które je determinują. Reliefy powstają jako reakcja na połączenie procesów naturalnych i antropogenicznych. Powstanie tych prac jest w dużej mierze zdeterminowane tym, że powstały w otwartej przestrzeni w naturze. Odzwierciedlają przemyślenia na temat atmosfery i elementów charakterystycznych dla tego środowiska (morze, sól, światło słoneczne), a także dążenie do przeniesienia druku powierzchni zewnętrznej we wnętrzach (z zewnątrz do wnętrza) przy użyciu czystej siły papieru washi. Wykorzystanie elementów z natury i jej najbliższego otoczenia daje pewną swobodę i przestrzeń do eksperymentów oraz możliwość odejścia od tradycyjnych technik graficznych.

Paweł Napierała

Paweł Napierała, mono no aware, instalacja/site specific, 2021

Zespół prac stworzony na papierze Echizen washi wykonanym w pracowni rodziny Yamaguchi, której warsztat prezentowany jest na wystawie.

Tytuł pracy odwołuje się do japońskiej kategorii estetycznej określającej swoisty nastrój emocjonalny otaczający ludzi, rzeczy, naturę i sztukę. Jest on przepojony smutkiem i melancholią, jakie powstają w zetknięciu z nieuchronnie przemijającym pięknem świata zewnętrznego. To jednak nie uczucie smutku, lecz swoista zaduma  w obliczu samej istoty świata jest dominująca. Instalacja składa się z zawieszonych w powietrzu wydłużonych papierowych elementów. Jako szablonów dla nich zostały użyte kolumny z jezuickich ołtarzy. Jednak powstałe formy nie są już częścią architektury. Oderwane od podłoża, pozostają zawieszone  dosłownie i znaczeniowo. Autor zestawia ze sobą tradycje dwóch kultur. Oba te porządki są skomplikowane i raczej niezależne od siebie. Jeżeli już, to zazębiają się na chwilę, w niewielkich obszarach, pozostając w ciągłym, wzajemnym rozedrganiu. Tym co ważne są nierozstrzygalność i niepewność rozpoznania, które są efektem oderwania od swojego źródła/znaku/przedmiotu, i to co rozgrywa się pomiędzy przedmiotem, a widzem, odwołując się do jego pamięci, wiedzy, lub niewiedzy. Wychodząc od pełnego zrozumienia znaku/przedmiotu podążamy w kierunku niepełnego, niejednoznacznego odczytana. Dzieło, które sugeruje przynależność do tego czy innego stylu, te lub inne znaczenia, wymyka się widzowi, a przykładana przez niego miara, sposób odczytania nie dają satysfakcjonującego efektu.

Katsuhiro Hata 勝浩畑

Katsuhiro Hata – urodzony w 1964, obecnie mieszka i pracuje w rodzinnym mieście Echizen. Jest trzecim pokoleniem fotografów którzy z pokolenia na pokolenie przekazują rodzinną tradycję zamykania otaczającego świata w zdjęciach. Studio fotograficzne Midorikan pozostaje centrum przyglądania się miejscom i ludziom. Katsuhiro Hata przez lata pracował jako dziennikarz, przeprowadzając wywiady między innymi z noblistką Aung San Suu Kyi (Birma) oraz Jego Świętobliwością Karmapą XVII (Indie). Katsuhiro Hata jest również podróżnikiem – odwiedził ponad 80 państw, w tym również dwukrotnie Polskę.
NEWSLETTER
!Wypełnij to pole
!Wypełnij to pole