Natura. Świat nie-ludzi ukazuje wyjątkowy wątek w sztuce japońskiej określany kachō-ga (ka 花 znaczy ‘kwiat’, chō 鳥‘ptak’, ga 画 ‘obraz’, czyli „obrazy kwiatów i ptaków”), będący jednym z trzech głównych tematów artystycznych – obok kompozycji figuralnych i pejzażu – w sztuce Dalekiego Wschodu. W mistrzowskich drzeworytach Hiroshigego tworzą one synestezyjną iluzję – czujemy zapach kwiatów, słyszymy śpiew ptaków i cykad.

Droga. Podczas formatywnej podróży drogą Tōkaidō (z Edo do Kioto), którą Hiroshige odbył w 1832 roku, artysta wykonał wiele szkiców, będących podstawą słynnej serii Pięćdziesiąt trzy stacje na gościńcu Tōkaidō. Ten wnikliwy i czuły obserwator celnie szkicował napotkanych ludzi, odwiedzane miejsca – tytułowe stacje z herbaciarniami, gospodami, przeprawami przez brody i przełęcze – krajobrazy podczas gwałtownie zmieniającej się pogody, a także te trwające zgodnie z rytmem dnia i nocy. Przedstawiał chłopów, rzemieślników, samurajów, kapłanów oraz rozmaite komiczne postacie. Zapewne dlatego nazywano go „malarzem wędrówki”. Seria ta, jedno z arcydzieł ukiyo-e – osobista wizja rodzimego krajobrazu – stała się źródłem inspiracji nie tylko dla artystów japońskich, ale przede wszystkim dla twórców zachodnich.

Miejsca. Kluczowym pojęciem dla sztuki Hiroshigego jest miejsce, niekiedy tożsame z widokiem, aczkolwiek „widok” jedynie widzimy, natomiast miejsce doświadczamy w czasie i przestrzeni, przebywamy w nim. Artysta przedstawiał zarówno swoje miasto – Edo (jedna trzecia grafik ukazuje właśnie jego widoki), jak i różne części kraju. Wiele z nich rzeczywiście przypomina współczesne widokówki, niemniej większość to obrazy miejsc o szczególnym znaczeniu. I tak patrząc na ukazane przez artystę przestrzenie, uświęcone i świeckie – formacje skalne, wodospady, mosty, świątynie, porty, drzewa, restauracje, herbaciarnie, targi, giełdy i zatłoczone ulice – widzimy już tylko obrazy miejsc utraconych.

Hiroshige i japonizm polski. Twórca z Dalekiego Wschodu był polskim malarzom, autorom krajobrazów doskonale znany. Posiadali jego prace w swoich japońskich kolekcjach, wymieniali się nimi, często też przeglądali je u Feliksa „Mangghi” Jasieńskiego. Jego wpływ widać dobitnie w twórczości: Jana Stanisławskiego (1860–1907), Juliana Fałata (1853–1929) i Ferdynanda Ruszczyca (1870–1936), m.in. w sposobie budowy przestrzeni obrazowej, w kadrowaniu, w swobodnym stosowaniu mówiących pustych plam oraz w syntetyzowaniu.

Ruch. Wyobrażenia ruchu w twórczości Hiroshigego zdają się najbardziej inspirować współczesnych twórców. Uważnie przeglądając grafiki z różnych serii, odnosi się nieodparte wrażenie, iż artystę interesują nie tyle zaobserwowane sceny rodzajowe, ile czysty ruch. Prezentuje on ludzi zajętych różnymi pracami, w nieustannym ruchu, gdzieś pędzących, krzątających się. Jego kompozycje przypominają fotografie Eadwearda Muybridge’a przedstawiające ludzi i zwierzęta w ruchu. Cechuje go ten sam co amerykańskiego fotografa przymus, aby ukazać niemożliwe – sekwencje czasu.

Cień. W kulturze Zachodu cień jest nierozerwalnie związany z poszukiwaniem genezy malarstwa, czyli sztuki. Jaką funkcję pełni cień w drzeworytach Hiroshigego? W kulturze i w życiu codziennym Japończyków cień jest naturalnym, domowym doświadczeniem. Shōji to poniekąd ekrany, na których „wyświetlają” się postaci i całe sceny. Hiroshige był w pełni świadomy potencjału artystycznego cienia, dlatego też swobodnie wprowadzał go do swoich kompozycji.

… i deszcz. Nieodłącznie z wyobrażeniami cienia łączą się przedstawienia scen w deszczu. Trzeba pamiętać, iż w nowożytnej sztuce Zachodu nie znano obrazów ukazujących ulewy. Przedstawiano chwile przed burzą, po opadach, lecz nie malowano padającego deszczu. Hiroshige nazywany był „mistrzem deszczu”. Zapewne dlatego te właśnie drzeworyty wzbudzały wśród artystów Zachodu takie zainteresowanie i tak intensywnie na nich oddziaływały.

Opowieść o księciu Genjim i inne historie

W latach czterdziestych Hiroshige zaczął tworzyć rozmaite serie będące ilustracjami wydarzeń historycznych lub zaczerpniętych z literatury. Powstały między innymi sceny zarówno z życia Minamota no Yoshitsunego, księcia Genjiego (z Genji monogatari), jak i z życia braci Soga (Soga monogatari zue) – ich zemsty, która stała się częstym tematem sztuk kabuki. Bez wątpienia do najpopularniejszych należała historia 47 roninów.

Harimaze, kage-e i szkice różne

Artysta tworzył także drzeworyty będące swoistym rodzajem gry z widzem, odwołujące się do znanych zabaw, stanowiących ważną część życia Japończyków. Jedną z takich form było harimaze, czyli w dosłownym tłumaczeniu „obrazek – rozmaitości”. Drzeworyt składał się z kilku odrębnych tematycznie i formalnie kompozycji (obrazków), o kształcie geometrycznym. Planszę można było rozcinać, a obrazki dowolnie zestawiać lub traktować je jak osobne prace. To ich nabywca wcielał się w rolę autora i decydował o ich funkcjonowaniu.

Równie interesujące są grafiki ukazujące zabawę w cienie – kage-e – formę zabawy znaną niemal na całym świecie. Dla współczesnych twórców komiksu, anime i animacji harimaze, kage-e i szkice różne to laboratorium form i niewyczerpane źródło inspiracji.